Այնճարի Սեւ Գօտիներու Միութիւնը, որպէս Մայր Կազմակերպութիւն Լիբանանի տարածքին, հաստատուած է Հոկտեմբեր 1999 - ին:
2000 Թուականին, խումբ մը խանդավառ անհատներ մեկտեղուելով, ղեկավարութեամբ Ժագ Տաղլեանի՝ հիմնեցին միութեան հիմնադիր վարչութիւնը, որ պետական ճանաչում ստացաւ 2001-ին ( 147/Sh-R ) Լիբանանի Կրթութեան ու Մարմնամարզական Նախարարութենէն:
2002-ի Մարտին, միութիւնը լիարժէք անդամակցութիւն ապահովեց Լիբանանի Ուու Շու - Քոնկ Ֆու - համադաշնակցութեան մօտ՝ եւ սկսաւ մասնակցիլ Լիբանանի Ախոյանութեան մրցաշարքերուն:
Միութեան առաջնահերթ նպատակներն են.-
Ա. Դասաւանդել - Ուու Շու - Քոնկ Ֆու – ի եւ ինքնապաշտպանութեան արուեստը:
Բ. Ստեղծել ապահով միջավայր մը ուր երիտասարդներ միասնաբար ձեռք կը բերեն ընկերային, ֆիզիքական եւ մտաւոր հմտութիւններ՝ որոնք պիտի ծառայեն իրենց փայլուն եւ առողջ ապագայի կերտումին:
Մուսա Լերան տեղահան եղած ժողովուրդը, իր առօրեայ ծանրաբեռնուած պայմաններուն մէջ կ՛որոշէ հայաւանին մէջ հիմը դնել Հայ Մարմնակրթական Ընդհանուր Միութեան Այնճարի մասնաճիւղին, որպէս ֆիզիքական եւ ազգային դաստիարակութեան իւրայատուկ դպրոց:
Այնճարի Հ.Մ.Ը.Մ. ի մասնաճիւղը, Այնճարի երկսեռ երիտասարդութեան համար կը դառնայ հոգեկան եւ ֆիզիքական կրթութեան ազգային օճախ մը, որ իր դերը պիտի ունենայ առողջ սերունդներ պատրաստելու առաքելութեան մէջ:
1940 թուականին, գլխաւորութեամբ եղբայրներ՝ Զարմայր Մինասեանի, Արամ Յովսէփեանի եւ Թադէոս Պագալեանի կը հիմնուի Այնճարի Հ.Մ.Ը.Մ. ի մասնաճիւղը:
Անմիջապէս յետոյ կը կազմուի սկաուտական առաջին խումբը՝ նախաձեռնութեամբ Մովսէս Փ. Այնթապեանի:
1948 ին, Հայաստան ներգաղթած հայրենակիցի մը բնակարանը կը տրամադրուի մասնաճիւղին եւ մէկ սենեակի մէջ Հ.Մ.Ը.Մ. -ի վարչութիւնը կը շարունակէ իր առաքելութիւնը:
Լ.Օ.Խ. ի «Աղթամար» մասնաճիւղի ճիգերով ստեղծուած արծուիկներու խումբը կը փոխանցուի Հ.Մ.Ը.Մ.ին՝ ստեղծելով արենուշներու փաղանգը:
Հ.Մ.Ը.Մ.ի Այնճարի մասնաճիւղը կը կազմէ իր մարզական խումբերը, որոնք պատուաբեր արդիւնքներ կը բերեն միջ-մասնաճիւղային եւ շրջանային մրցաշարքերու ընթացքին: Յատկապէս կը փայլի ֆութպոլի խումբը, որ կը խլէ Պէքաայի ախոյեանութիւնը 1957-ին: Հ.Մ.Ը.Մ.ական եղբ. Լեւոն Թաշճեան կը յաջողի դառնալ Լիբանանի 10 քլմթ. Երկար վազքի ախոյեան 1974-ին: Մարզական խումբերը կը մասնակցին նաեւ Նաւասարդեան խաղերուն, որոնք տեղի կ՛ունենան հալէպի մէջ՝ արձանագրելով փայլուն արդիւնքներ :
Կը կազմուի նաեւ փողերախումբ , որ մեծ խանդավառութիւն կը ստեղծէ գիւղին մէջ: Հետագային կեանք կ՛առնէ նաեւ երէցներու փաղանգը, որ սկաուտական շարքերուն մէկ նոր օղակը կը դառնայ:
1967-ին Այնճարի Հ.Մ.Ը.Մ. ի մասնաճիւղը կը ստանայ պետական ճանաչում:
Անցնող տասնամեակներուն Հ.Մ.Ը.Մ.-ի Այնճարի մասնաճիւղը իր գայլիկներով, մրջնիկներով , արի-արենոյշներով, երէց փաղանգով եւ մարզական խումբերով կը դառնայ տարածուն կառոյց մը գիւղին մէջ եւ իր ներդրումը կը բերէ Այնճարի պատմութեան:
1942-ին, 7 հիմնադիր ընկերուհիներով հիմը կը դրուի Լ.Օ.Խ.ի Այնճարի մասնաճիւղին՝ «Աղթամար» , որ կոչուած է կարեւոր դեր վերցնելու Այնճարի պատմութեան մէջ: Մասնաճիւղի անդամներուն թիւը շուտով կը հասնի 45-ի եւ անմիջապէս կը սկսի բեղուն աշխատանքը, ծով կարիքները բաւարարելու համար: Մասնաճիւղի ստեղծման մէջ մեծ դեր կ՛ունենան Մուսա Լերան ղեկավարներէն եւ Այնճարի հիմնադիր Մովսէս Տէր Գալուստեան, գրագէտ Եդուարդ Պօյաճեան եւ բանահաւաք՝ Թովմաս Հապէշեան:
Առաջին քանի մը տարիներուն վարչական եւ անդամական ժողովները կը գումարուէին Ազգ. «Յառաջ» վարժարանի «Տիգրանեան» սրահին եւ «Բաբգէն Սիւնի» ակումբին մէջ :Միութիւնը յատկապէս օգնութեան ձեռք կ՛երկարէ հիւանդներուն եւ կարօտեալներուն, կազմակերպելով հանգանակութիւններ եւ նոյնիսկ թատերական ներկայացումներ:
1945-ին, կը հիմնուի չորս սենեակներով մայրանոց մը, անհրաժեշտ բաժանմունքներով, որ ամէնէն անհրաժեշտ կարիքներէն մէկն էր գիւղին:
1946-ին, մասնաճիւղը կը ստեղծէ Արծուիկներու Փաղանգ մը, աւելի քան 100 անդամներով, որ մեծ խանդավառութիւն կը ստեղծէ գիւղին մէջ: Արծուիկները կը հետեւին յատուկ կանոնագրի:
Յաջորդող 15 տարիները կ՛ըլլան յարատեւ աշխատանքի եւ գործունէութեան ծաւալման շրջան մը:
1960-ականերուն սկիզբը, մասնաճիւղը կը բանայ իր դարմանատունը, իր անդամուհիներէն Տիկ. Ծաղիկ Սէպէեանի հիւանդապահուհիի վկայականի արտօնութեամբ, հայրենակից Պօղոս Քիւրտեանի կողմէ տրամադրուած ժամանակաւոր սենեակի մը մէջ: Հոս կ՛այցելեն Պէյրութի Ամերիկեան Հիւանդանոցի բժշկութեան ուսանողներ՝ Վազգէն Տէր Գալուստեան, Չորպաճեան եւ Մխճեան գլխաւորութեամբ Տոքթ. Արամ Հանիսեանի: Բժշկական խնամքի կողքին մասնաճիւղը կ՛ապահովէ նաեւ անհրաժեշտ դեղօրայք՝ օգտուելով միջազգային բարեսիրական հաստատութիւններէ:
Կարճ ժամանակ մը ետք, Հ.Յ.Դ. «Կարմիր Լեռ» կոմիտէն միութեան կը յատկացնէ տուն մը, Հ.Մ.Ը.Մ. ի ակումբին կից, որ կը դառնայ միութեան կեդրոնը:
1970 -ական տարիներուն գիւղին մէջ կը գործեն շտապ օգնութեան երեք կեդրոններ Լ.Օ.Խ. ի «Աղթամար» մասնաճիւղի կազմակերպութեամբ:
1974 ին, Հ.Մ.Ը.Մ.ի եւ Լ.Օ.Խ.ի Շրջանային վարչութեանց կարգադրութեամբ, Լ.Օ.Խ.ի Արծուիկները կը փոխանցուին Հ.Մ.Ը.Մ.-ին, եւ կը դառնան Արենոյշներ:
Նոյն տարին, Այնճարի պատմական բերդին մէջ տեղի ունեցող Ա. Փառատօնին, իր մասնակցութիւնը կը բերէ մասնաճիւղը , ցուցադրութեան եւ վաճառքի դնելով գիւղի արտադրութիւններն ու պահածոները:
1984-ին դարձեալ Հ.Յ.Դ. «Կարմիր Լեռ» կոմիտէին կարգադրութեամբ , մասնաճիւղի տրամադրութեան տակ կը դրուի Սարգիս Տանայեանի երկյարկանի շէնքը, որ դիւրութիւններ կը ստեղծէ մասնաճիւղի գործունէութեան համար: Մասնաճիւղը ընդլայնելով իր գործունէութեան դաշտը կը կազմակերպէ կարուձեւի եւ ճաշի դասընթացքներ, ձեռային աշխատանքներ, ցուցահանդէսներ, ընկերային ձեռնարկներ, դասախօսութիւններ եւայլն:
Միութեան անդամներուն թիւը կը հասնի 250-ի: Միութիւնը ձեռք կ՛երկարէ որբին, անկարին, հիւանդին եւ ծերին, ինչպէս նաեւ կ՛օժանդակէ գիւղի վարժարաններուն, յատուկ հոգատարութիւն ցուցաբերելով պատանիներու ուսման հանդէպ: Մասնաճիւղը կարելիութիւն կը ստեղծէ նաեւ գիւղի հայրենակիցներուն համար տարրալուծարանային քննութիւններ կատարելու, չնչին ծախսերով:
1991-ին, Այնճարի Բ. Փառատօնին , մասնաճիւղը կը մասնակցի հայկական ձեռագործներու ցուցահանդէս- վաճառքով մը, որ մեծ յաջողութիւն կը գտնէ:
1992-ին արժանի շուքով կը յիշատակուի մասնաճիւղի 50 ամեակը, որու ընթացքին յատուկ գնահատանքի կ՛արժանանան միութեան վաստակաւոր ընկերուհիները:
1995-ին մասնաճիւղը կը ձեռնարկէ հանգանակութեան, նպատակ ունենալով սեփական դարձնել իր կեդրոնը:
1998-ին Տէր եւ Տիկ. Սուրէն եւ Ալիս Ֆիլհաննէսեաններ, իրենց պապենական տունը կը նուիրեն մասնաճիւղին, որպէս մնայուն կեդրոն Լ.Օ.Խ.ի «Աղթամար» մասնաճիւղին:
Որոշ ժամանակաշրջան մը մասնաճիւղի ակումբէն ներս կը գործէ Համազգայինի «Բարսեղ Կանաչեան» երաժշտանոցի մասնաճիւղը:
Մասնաճիւղի գործունէութեան մէջ մեծ տեղ կը տրուի նաեւ պարարուեստին: Մասնաճիւղը կ՛ունենայ իր «Կոմիտաս» պարախումբը: Մեծապէս կը փայլի պարախումբը պարուսոյց Պրն. Խաչիկ Սեպէեանի ղեկավարութեան օրերուն: Պարախումբը տպաւորիչ ելոյթներ կ՛ունենայ Այնճարի, Պէյրութի, Զահլէի, Ռաս էլ Մըթնի, Պէյթ էլ Տինի եւ յատկապէս Դամասկոսի միջազգային փառատօնին՝ արժանանալով հայ թէ օտար հանդիսականներու անվերապահ գնահատանքին:
Վերջին շրջանին կը կազմուի նաեւ «Կաքաւիկ» մանկապատանեկան պարախումբը՝ պարուսոյց ունենալով օրդ. Գայանէ Մածունեանը:
Համազգայինի Այնճարի մասնաճիւղը, թատերական կեանքին մէջ եւս՝ մեծ վաստակ ունի: Դեռ նորակազմ, մասնաճիւղը կը ձեռնարկէ Մ. Իշխանի «Մեռնիլը Որքան Դժուար է » թատերախաղի ներկայացումին, ընկ. Յակոբ Փանոսեանի բեմադրութեամբ:
1979-ին թատերախումբի բեմադրիչը կը դառնայ Հայաստանի մէջ մասնագիտացած Պրն. Օննիկ Գանթարճեան:
Այս շրջանին թատերախումբը կ՛ունենայ իր անունը՝ «Լուսարձակ 40»(Տարին կը զուգադիպէր Այնճարի հիմնադրութեան 40 ամեակին, ինչպէս նաեւ 40 թիւը կը խորհրդանշէ Մուսա Լերան հերոսամարտի 40 օրերը):
Այդ սերունդէն քանի մը ընկերներ, զանազան բեմադրութիւններ հրամցուցին հանրութեան . Զաւէն Թաշճեան ,Վահէ Աշգարեան , Մուշեղ Գարագաշեան եւ Սագօ Փանոսեան:
Այս շրջանին թատերախումբը կ՛ունենայ իր անունը՝ «Լուսարձակ 40»(Տարին կը զուգադիպէր Այնճարի հիմնադրութեան 40 ամեակին, ինչպէս նաեւ 40 թիւը կը խորհրդանշէ Մուսա Լերան հերոսամարտի 40 օրերը):
Այդ սերունդէն քանի մը ընկերներ, զանազան բեմադրութիւններ հրամցուցին հանրութեան . Զաւէն Թաշճեան ,Վահէ Աշգարեան , Մուշեղ Գարագաշեան եւ Սագօ Փանոսեան:
Դարձեալ Ռ. Առաքելեանի ղեկավարութամբ, մասնաճիւղէն ներս ստեղծուած էր ասմունքի շարժում մը: Խումբը կոչուած է «Սուրէն Քոչարեան» ի պատիւ հայրենի ասմունքի մեծ վարպետին: Ասմունքի խմբակի անդամները միշտ մասնակցած են ազգային տօնախմբութիւններու եւ մշակութային այլազան ձեռնարկներու:
Մասնաճիւղը նաեւ աշխատանք տարած է կերպարուեստի բնաշխարհէն ներս: Կազմակերպած է արուեստի եւ ձեռային աշխատանքներու ցուցահանդէսներ, ինչպէս նաեւ նկարչական դասընթացքներ:
Շրջան մը Համազգայինի «Թորոս Ռոսլին» ակադեմիան մասնաճիւղ մը կը բանայ Այնճարի մէջ, որ առիթ կը ստեղծէ արուեստի հակում ունեցող երիտասարդներուն աւելիով զարգացնելու իրենց նկարչական կարողութիւնները: Ակադեմիայի դասընթացքներուն հետեւող երիտասարդ–երիտասարդուհիները հետագային իրենց գործերը ցուցադրեցին գիւղին եւ Պեքայի զանազան արուեստի կեդրոններուն մէջ:
Այնճարի 65 ամեակի առիթով, Մասնաճիւղը կը հիմնէ նաեւ իր նկարչական «Ռուբէն Նաքեան» արուեստի դպրոցը ղեկավարութեամբ Պրն. Րաֆֆի Անտոնեանի, որ երկար տարիներ կը գործէ ներկայացնելով տարեկան ցուցահանդէսներ: Շրջան մը աշխատանքներուն կը հսկէ Գրիգոր Սգայեանը:
Մասնաճիւղը տարիներու ընթացքին, մեծ թիւով դասախօսական ձեռնարկներ հրամցուցած է հանրութեան: Կազմակերպած է գրական երեկոներ, հրաւիրելով Լիբանանահայ գաղութի ծանօթ գրագէտներ եւ մտաւորականներ: Մասնաճիւղը հրատարակած է նաեւ Թովմաս Հապէշեանի «Մուսա Լերան Պապենական Արձագանգներ» հատորը՝ մեկենասութեամբ Պրն. Հրաչ Աշգեանի:
Մասնաճիւղը կառուցած է նաեւ հանրութեան համար տրամադրելի գրադարան մը, որու շինութեան իրենց ներդրումը բերած են վաղամեռիկ համազգայնական՝ Անի Ինճէեանի ծնողները: Ի յիշատակ՝ Անիի, գրադարանը կոչուած է Համազգայինի «Պ. Սեւակ» մասնաճիւղի «Անի Ինճէեան» գրադարան:
Իր հիմնադրութենէն(1973) անմիջապէս ետք, Հ.Յ.Դ. Լ.Ե.Մ.ի «Շ.Միսաքեան» մասնաճիւղը կը պայքարի բազմաթիւ ճակատներու վրայ՝ ազգային-յեղափոխական դաստիարակութիւն, առօրեայ ապահովական աշխատանքներ, հակաթուրք քարոզչութիւն, Այնճարի երիտասադներու համախմբում ... եւայլն:
Սկզբնական տարիները կ՛ըլլան կազմակերպումի ժամանակաշրջան մը միութեան համար , որ քայլ առ քայլ կ՛աշխուժանայ, կը դառնայ մեծաթիւ եւ շօշափելի աշխատանքներով մասնաճիւղ մը եւ գիւղին մէջ իր ներկայութիւնը կը փաստէ: Երիտասարդական խանդավառութիւնը կ՛արդիւնաւորուի եւ միութիւնը կը դառնայ գործունեայ եւ կազմակերպ:
Յատկապէս ազգային-յեղափոխական բոլոր տօնակատարութիւններուն իր մասնակցութիւնը կը բերէ մասնաճիւղը՝ ասմունքներու, թատերական գործերու եւ կենդանի պատկերներու ներկայացումով:
Այնճար հաստատուելէ անմիջապէս ետք, Մուսա Լերան ժողովուրդը իր հանապազօրեայ հացին հետ զուգահեռաբար մտահոգ էր նաեւ իր զաւակներուն կրթութեամբ: Ազգ. «Յառաջ» վարժարանին հիմնումէն անմիջապէս ետք, հիմը դրուեցաւ Հ.Յ.Դ. «Յառաջ» պատանեկան Միութեան 1943-ին, որպէս բնական յաջորդը Մուսա Լերան պատանեկան միւթիւններուն, ուր մուսալեռցի պատանին կը դաստիարակուէր իբրեւ հայ եւ իբրեւ դաշնակցական՝ տէր կանգնելու համար ազգային եւ յեղափոխական մեր աւանդներուն:
Հ.Յ.Դ. «Յառաջ» պատանեկան միութիւնը գործած է երկար տարիներ, դժուար պայմաններու մէջ, բայց հոն տիրող խանդավառութիւնը եւ հետաքրքրութիւնը գրեթէ բոլոր ազգային եւ յեղափոխական երեւոյթներուն նկատմամբ, ստեղծած է որոշ մթնոլորտ մը, որ երկար տարիներ իր շուրջ պահած է մեծ թիւով պատանիներ:
